Ağadədə məscidi

Zəngibasar ma­ha­lı­ Ulu­xan­lı yaxın­lı­ğın­dakı Ağa­dədə qəbiris­tan­lı­ğında

Uluxanlı–1950-ci ildən Masis

Memarlıq

Britaniyalı səy­yah–fotoq­raf Qurdip Mattu Zən­gi­ba­sar ma­halının Ulu­xan­­lı qəsə­bəsi əra­zisin­də­ki Ağa­­dədə zi­ya­rət­gah mə­zar­­­lığında  olub, onun 2021 av­qust ayında çək­­diyi foto­lar­dan mə­zarlığın de­mək olar ki, tama­milə dağı­dıl­dı­ğı–arxa tə­rəf­də 1.5 metr, yan sağ və sol tə­rəfdə isə 1 metr civarında di­var qalıqla­rı­nın qal­dığı mü­şa­hidə olunur.[i]
 

Ağadədə məscidi Uluxanlı, Həbilkənd, Seyidkənd və Sarvanlar kəndlərinin əhatəsində, Qulucan kəndinin yaxın­lı­ğında yerləşirdi. Qarasu çayının kə­narında olduğu üçün tarixi Ağadədə qəbiristanlığındakı məscidin tikinti­sində çay və qaya daşlarından istifadə olunub, üzü isə ağ torpaqla suvan­mışdı. Məscid təxmini hesabla 5 metr eni, 8 metr uzunluğu və 3,5 metr hün­dürlükdə idi. Məscid dəfn mərasimləri və müsəlmanlara aid dini bayramlarda daha qələbəlik olurdu. 1988-ci ildə er­mənilər azərbaycanlı əha­li­yə qar­şı soy­qı­r­ı­m tö­rətmiş, van­­­dal­lıq ­və vəh­­­şiliklər gös­­tə­­rərək, bir neçə yüz­­il­lik ta­ri­xi olan azər­bay­­can­lı­lara aid mad­di–mə­dəni abi­də­­lə­rin bir ço­xunu məhv et­miş­­dir. Bu van­dal­­lıq­dan Ağadədə məs­­cidi də nəsi­bini almış, məscid yandırılmışdır.[i]
 

Ağadədə qə­bi­ristanlığındakı məscid İslam mədəni irsin və dini kimliyin nü­munəsi ol­maq­­la yanaşı, xalqın mənəvi dünyasına xi­tab edən abidə ol­ması baxı­mın­­dan əhə­miyyət kəsb edir.