Ağbulaq kəndində dini məktəb

Göyçə maha­lının Çəm­bə­rək rayonun­un Ağbulaq kəndində

Çəmbərək ra­yonu–31.12.1937-ci ildən Krasno­selsk, Ağbulaq kəndi 19.04.1991-ci ildən Ağberk adlandırılıb.

Memarlıq

İslam dinini öy­­rədən dini mək­təbin fəaliy­yəti so­vet haki­miy­­yətinin qurul­ma­sından son­ra dayandırı­lıb. 

XIX sonu–XX əsrin əvvəllə­rin­də sovet hakimiyyəti qurulmamış Çəm­bərək ra­yo­nunun Ağbulaq kən­dində “molla­xana” adlanan dini mək­təb fəaliyyət gös­tərirdi. Dini məktəbdə ərəb əlifbası, İs­lam dini və “Qu­rani-Kəri­m” öyrədilirdi. Məktəbdə dərslər Məşədi Molla Əli və Mə­şədi Molla Həsən  tərəfindən tədris edilirdi. Dini məktəb üçün kəndin xey­riy­yə­çilərindən biri evini təsis etmişdi. 

 “İrəvan əyalətinin icmal dəftə­ri”ndə (1728) Dərəçiçək nahiyə­si­nin Ağbulaq kəndi kimi qeydə alı­nıb, kənddə Əbdür­rəhman adlı şəx­sin adına olan timardan dövlətin il­də 3 min ağça gəlir götürdüyü gös­tərilib.

İ.Şopenin qeydlərində (1832) İrə­van əyalə­ti­nin Göyçə mahalının Ağbulaq kən­di kimi qeydə alınıb, kənddə 26 təsərrüfatda 136 (79 ki­şi, 57 qadın) azərbaycanlının yaşa­dığı göstəri­lib.

“İrəvan əyalətinin icmal dəftə­ri”ndə (1728) Dərəçiçək nahiyə­si­nin Ağbulaq kəndi kimi qeydə alı­nıb, kənddə Əbdürrəhman adlı şəx­sin adına olan timardan dövlətin il­də 3 min ağça gəlir götürdüyü gös­tərilib.

1873-cü ilə aid statistik məlu­mat­larda İrəvan quberniyasının Ye­ni Bə­yazid qəzasının Göyçə gölü höv­zəsi nahiyə­sinin Ağbulaq kəndi kimi siyahıya alı­nan kənddə 51 təsərrü­fatda 422 (234 kişi, 188 qadın) azər­baycanlının yaşa­dığı, kəndin Göy­çə gölünün kənarında, Adatəpə bur­nunda yerləşdiyi göstərilib.

1886-cı ildə İrəvan quberniya­sı­nın Ye­ni Bəyazid  qəzasının Məzrə nahiyə­sinin Ağbulaq kəndi kimi qey­də alınmış kənddə 83 təsərrü­fat­da 575 (318 kişi, 257 qadın) azərbaycanlı yaşayıb.

Nəhayət, 1908-ci ildə kənddə azər­bay­can­lıların sayı 940, 1914-cü ildə 982, 1919-cu ildə 1329 nə­fərə çatıb.

1919-сu ildə еrməni quldur dəs­tələri hücum edərək əhalini qanlı qır­ğınlarla kənddən qovublar. 1919– 1920-ci illərdə soydaşlarımız kənd­dən didərgin düşərək Azərbay­ca­nın müxtəlif bölgələrində sığına­caq tapıblar. Yalnız bölgədə sovet haki­miy­yəti qurulduqdan sonra qaç­qın əhali geri qayıdıb və kəndi təzədən bər­pa edərək doğma yurd­da məs­kun­la­şıblar.

1922-ci ildə kənddə 1053, 1926-cı ildə 1113, 1931-ci ildə 1392, 1970-ci ildə 1542, 1979-cu ildə 1450 nəfər azərbay­can­lı уаşаyıb. 1985-ci ildə kənd əhali­sinin sayı 1500 nəfər, məktəb şagirdlə­rinin sa­yı isə 330 nəfər olub.

Hesablamalara görə, 1988-ci il­də Ağbulaq kəndini 345 azərbay­can­lı ailə tərk edib.

Sovet dövründə Ağbulaq sovet­liyinə kənddən 4 kilometr məsafə­də yerləşən Şorса kəndi də daxil idi.

1988-ci il noyabrın 24-də kənd erməni quldurlarının daha intensiv hücumlarına məruz qalıb. Noyab­rın 28-də qarlı-şaxtalı gecədə saat 1–3 radələrində kənd əhalisi güllə yağışı altında doğma yurdu tərk etmək məcburiyyətində qalıb [i].

Ərəb əlif­ba­sı İs­lam dini və onun mü­qəddəs kita­bı “Qu­rani-Kə­rim”in öy­rə­dil­mə­si in­san­la­rın di­­ni biliklərə yiyələnməsi, mə­nəvi dün­ya­sı­nın zən­gin­ləş­­məsi baxı­mın­­dan əhə­miyyətli idi. Kəndin adının “iç­mə­­­li su”, “şi­rin su” anlamın­da olan “ağ” və “bulaq” sözlərindən ibarət olma­sı ehtima­lı (B.Budaqov, Q.Qeybulla­yev) möv­cud­dur. İrə­van diyarı­nın Çəmbə­rək, Ağin, Sür­mə­­li, Şö­rə­yel, Kə­vər, Qırxbulaq, Abaran, Ve­di­basar böl­gə­lərində ey­niadlı xeyli toponim – kənd, bulaq və dağ adları qeydə alınıb.