Ağoğlan məbədi

Tiflis quberni­ya­sının Borçalı qəzasında, son­ra­dan Barana rayonunun Yu­xarı Körpülü kəndində

Barana ra­yonu – 04.01.1938-ci ildən No­yember­yan, Yuxarı Kör­pülü kəndi – 04.07.2006-cı ildən Zo­rakap. 7 no­yabr 1995-ci il tarixli yeni qanuna əsa­sən, Tavuş vilayətinin in­zibati əra­zisinə daxil edilmişdir.

Memarlıq

Rayon mərkə­zin­dən 6 km şimal-qərbdə, Quruçay vadi­sində yerləşir. Ağoğlan mə­bədi qismən yararlı və­ziy­yət­dədir. Er­mə­nilər tərə­findən təmir və restavrasiya edil­məyib, fə­qət mənim­sə­nilib, “erməni abidəsi” kimi təq­dim olu­nur.

Ağoğlan məbədi Yuxarı Kör­pü­lü kəndinin meşəsində yerləşirdi. Mə­bəd X əsrdə xristian qıpçaqlar tə­rə­findən tikilib və ermənilər tərə­fin­dən ziyarət olun­mur­du. Erməni abidəsi olmadığı üçün er­məni təd­qiqatçılar tərəfindən araşdırıl­mayıb. Ağoğlan məbədi haqqında ermə­ni­lərin siyahısında məlumat yox­dur, me­şənin qalın yerində, çox əzə­mətli məbəd idi. Azərbaycanlı-türklər bu­ra­da qurban­lar kəsirdilər, (Biz də dəfə­lər­lə orada ol­muşuq. Hər il mə­bədi kənar ölkələrdən gələn insan­lar da ziyarət edirdi və onlar türk dilində danışırdılar. Biz onları başa düşürdük [i]), azərbaycanlılar və qıp­çaq kö­kən­li insanlar tərəfindən ziya­rət olu­­nurdu. Bu ellər Dədə Qorqud el­ləri olduğundan qurban kimi xo­ruz kəs­­mək adəti qalmışdı. Xoruz kəs­mək türklərin Dədə Qorquddan qa­lan adətidir, qızıl xoruz türk mifologiya­sın­da müqəddəs sayılır. Ətraf kənd­­lərdə yaşayanların bir diləyi olanda Ağoğlan məbədində xoruz, qoyun kə­sər­dilər, Allaha–Tanrıya dua edər­dilər. Bu adətlər zərdüştlük­dən, şa­man­lıqdan, tanrı inancından qal­mış, xristian-qıpçaq türklərində olan dini adətdir.[ii]

Kənddə qədim dövrdə türk mən­şəli tayfalar yaşayıb. Sonradan kənddə 1831-ci ildə 43, 1886-cı ildə 361, 1897-ci ildə 402, 1908-ci ildə 440, 1914-cü ildə 427, 1916-cı ildə 792 nəfər azər­bay­canlı yaşa­mışdır. 1918-ci ildə kən­din sakin­ləri ermənilər tərəfindən qır­ğınlara məruz qalmış və qovulmuşdur. İn­diki Ermənistanda sovet hakimiy­yəti qurulduqdan sonra azərbay­can­lılar öz kəndlərinə qayıda bil­miş­dir.

1922-ci ildə burada 523, 1926-cı ildə 530, 1931-ci ildə 630,[iii] 1987-ci ildə 2000 nəfər[iv] azərbaycanlı yaşamışdır.

1988-ci ildə azərbaycanlılar ye­ni­dən öz doğma kəndlərindən qo­vul­muşlar. İndi burada Şəmkir ra­yo­nunun Çənlibel kəndindən 1988-ci ildə köçmüş ermə­nilər yaşayır.

Kənd XII əsr tarixi abidəsi olan Sınıq kör­­pünün (Qır­mı­zı körpü) ya­nın­da salındığı üçün Körpülü adlandırılmış­dı. “Yuxarı” fərqləndirici əlamət bildi­rir. Relyef əsa­sında ya­ra­nan mürəkkəb quruluşlu to­ponimdir.