Alapars kəndində alban məbədi

İrəvan quber­ni­yasının Yeni Bəyazid qəza­sına bağ­lı  Ax­ta rayo­nun­da­kı Alapars (Alparus, Əlkovas, Əlkavus) kəndində

Axta rayonu–Razdan

Memarlıq

Hal–hazırkı dövürdə istifa­dəyə yararlı və­ziyyətdə olub erməni kil­­səsi kimi fəaliyyət gös­tə­rir.

Alapars kəndindəki alban məbədi böl­gə­dəki böyük məbədlərdən idi. Mə­bədin uzunluğu 10–12 metr, eni 5–6 metr, hündürlüyü isə 3–3.5 metr civa­rında idi. Məbəd müxtəlif növ hörgü daşları ilə tikilmiş, hörgüdə ağ əhəng­dən istifadə edilmişdir. Qabaq sol tərəfdə dəmir bar­maqlıqlı bir pəncərə və sağ yan tərəfdə bir pəncərə ilə qapı olub. Məbəd ermənilər tərəfindən XIX yüzildə təmir edilərkən kirəmit daş örtüyü aliminyum listlərdən dözəl­dilmiş dam örtüyü ilə əvəz olunub. Ön tərəf qapıya məbədi erməniləşdirmək məqsədi ilə qırmızı mərmər istifadə etməklə iki mərtəbəli dördkünc güllə inşa olunub. İkinci mərtəbədəki güllə­nin üstünə 1 metr hündürlüyündə pira­mid formalı seramik tavan inşa olunub və başına xaç yerləşdirilib.[i]Kəndin köklü sakinləri azərbaycanlılar olub. Ermənilər bura 1829-30-cu illərdə İranın Xoy, Maku, Türkiyənin Salmas, Van, Alaşkert vila­yətlərindən köçürül­müşdür.[ii] 1829-cu ildə kəndə İrandan 83 erməni köçürül­müşdür.[iii] 1831-ci ildə kənddə 182 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır. 1840-50-ci illər­də azərbay­can­lılar sıxışdırılaraq ta­rixi–etnik tor­paqlarından çıxarılmış və kənd tam ermənilərin yaşayış məntə­qəsinə çev­ril­mişdir. 
 

Toponim rəng bildirən “ala” sözü ilə bars türk etno­ni­mi[i] əsa­sında formalaşmışdır.Etnotoponim­dir. Quruluşca mürəkkəb toponimdir.