Aşağı Zağalı kəndində alban məbədi

İrəvan quber­ni­yasının Yeni Bəyazet qəza­sında yerləşən Basarkeçər ra­yonundakı Aşağı Zağalı (Ərgüş, – Ər­gün­kənd)   kəndində

Basarkeçər ra­yonu 11.06.1969-cu ildən–Varde­nis, Aşağı Za­ğa­lı kəndi 12.08.1946-cı ildən–Tsovak (Göllü) 

Memarlıq

Aşağı Zağalı kən­­dindəki alban məbə­di­nin 1988-ci il­də azərbay­can­lıla­rın er­mə­nilər tə­rə­findən kütləvi depor­ta­siyasına qə­dər yerləş­diyi ərazidə qa­lıq­ları qalırdı.

Aşağı Zağalı kəndindəki alban məbədi kəndin kənarındakı təpəlik ərazidə yer­ləşirdi. Alban memarlığına aid element və nümunələri özündə əks etdirən kiçik məbəddə çox sayda mixi yazılı lövhələr mövcud olmuşdur. “Türkmən­çay” müqaviləsindən sonra 1828-29-cu illər­də Türkiyə və İrandan köçürülən ermə­nilərin bir hissəsi də Basarkeçər rayonu ərazisində yerləşdirilmişdir. Zağalı kən­dinə isə ermənilər 1830-cu illərdən sonra köçürülmüşdür. Bura köçürülən ermə­nilər Zağalı kəndinin yaxınlığında ayrıca kənd salmış və Zağalı kəndindən fərq­lən­dirmək üçün kəndi Aşağı Zağalı adlan­dırmışlar. Burada ermənilərlə yana­şı azərbay­can­lılar yaşamışdır. 1828-1832-ci illərdə İrandan və Türkiyədən gəlmə ermə­nilər də məskunlaşmış və azərbaycan­lılarla qarışıq yaşamışlar. XX əsrin əvvəllərində onlar çıxardılmışdır.[i]

Toponim Azər­baycan dilində "mağara", "ka­ha" məna­sında işlənən zağa sö­zünə -“lı” şə­kil­çisinin artı­rıl­ması əsa­sın­da ya­ranmışdır. Kənd dağlıq əra­zidə, zağa olan yerdə sa­lındığı üçün Za­ğalı adlan­dırılmış­dır. Rel­yef əsasın­da yaranan to­po­nimdir. Aşağı fərqləndirici əlamət bildirən sözdür. Quru­luşca mürəkkəb toponimdir.