Ataxan kəndində kitabələr

İrəvan quber­ni­yasının Yeni Bə­yazet qəza­sın­da yerləşən Qaranlıq rayo­nundakı Atam­xan (Adam­xan) kəndində 

Qaranlıq rayonu –Martuni, Adam­xan kən­di–3.07.1968-ci il dən –Vardadzor 

Dekorativ – tətbiqi sənət

Atamxan kən­dində mövcud olan kitabələr qədim yaşayış yerində azər­bay­canlı­ların qədimi dövr­dən ya­şadığını təsdiq edən sə­nəd ol­duğu üçün er­mənilər tərə­findən 1988-ci ildə azərbaycanlı­ların deporta­si­yasın­dan sonra tamamilə dağı­dılıb.

Göyçə mahalının, ümumən Qafqazın və bəlkə də dünyanın ən qədim yaşayış məskənlərindən biridir. Bu kəndin adına ilk dəfə eramızdan əvvəlki VIII əsrin ortalarına aid olduğu elmi cəhətdən tam sübuta yetirilmiş daş kitabədə rast gə­linir. Göyçənin başqa bir kəndində, Kə­ləqıran qalasında aş­kar­lanmış bu kitabəni erməni tarixçiləri Urartu çarlığı, konkret olaraq “Sardu­rinin oğlu Rusa”nın adı ilə bağlamağa çalışsalar da, onun 3 ayrı–ayrı alim (Q.A.Kapantsyan, İ.İ.Meşşaninov və B.B.Piotrovski) tərə­findən ekstampaj edilmiş surətlərinin transkripsiyası üsulu ilə əldə olunmuş mətn əsl həqiqətləri tam çılpaqlığı ilə ortaya qoyur. Belə ki, Kələqıran qalasının yerləşdiyi qayalıqda həkk olunmuş mətndə deyilir:[i] “...mən bir yürüşlə iyirmi üç çarı yenərək, özümə tabe etdim. Gölün bir tərəfində dörd çara qalib gəldim, o biri səmtdə 19 qalanı diz çökdürdüm...” 1828-ci ilə qədər burada azərbaycanlılar yaşamışdır. 1828-ci ildən sonra Türkiyədən 169 nəfər erməni köçürülüb.[ii]

Toponim şəxs adı əsasında əmə­­lə gəl­miş­dir. Antropo­to­po­nimdir. Qu­ru­luşca sadə topo­nimdir.