Bədəlxan bəyin qəbirüstü günbəzi

Zəngəzur ma­halı Qarakilsə ra­yonunun Ağu­di kən­din­də 

Qafan rayonu–02.03.1940-cı ildən–Sisian, Ağudi kəndi–19.04.1991-ci ildən–Aqitu adlandırılıb.

Memarlıq

Bədəlxan bəyin Ağyazı qəbiris­tanlığın­da yer­ləşən  qəbir­üs­tü abidəsi–gün­bəzi dağıdılıb. 

Ağyazı qəbiristanlığının orta hissə­sində yerləşən günbəz İsmayıl uşağı tayfasının kötüyündən olan Bədəlxan bəyə mənsub olub. İsmayıl uşağı tayfa nümayəndəsi İsmayıl bəy və Bədəlxan bəy dövrünün adlı–sanlı bəylərindən olub. Qoyun–quzu sürüləri Salvartı dağının ətəklərinə sığ­mazmış.[i] 

Ağudidə 1831-ci ildə 60 nəfər, 1873-cü ildə 450 nəfər, 1886-cı ildə 903 nəfər, 1897-ci ildə 1162 nəfər, 1908-ci ildə 1345 nəfər, 1914-cü ildə 1070 nəfər azər­baycanlı yaşayıb.[ii] 1918-ci ildə azərbaycanlı əhali erməni soyqırımına məruz qalaraq kənddən qovulub. İndiki Ermənistanda Sovet hakimiyyəti quru­landan sonra sağ qalan kənd sakinləri öz kəndlərinə qayıdıb. Ağudidə 1922-ci ildə 298 nəfər, 1926-cı ildə 319 nəfər, 1931-ci ildə 496 nəfər,[iii] 1959-cu ildə 828 nəfər, 1970-ci ildə 1222 nə­fər[iv] azərbaycanlı yaşayıb.
 

Toponim qə­dim türk dilin­də "hör­mətli, uca, yüksək" mə­­­na­sında işlə­nən ağ sözü ilə “uti//udi” türk dilli tay­fanın adı əsa­sın­da for­malaş­mış­dır.[i] Etnoto­po­­­­nim­dir. Qu­ru­­luş­ca mü­rək­kəb topo­nim­dir.