Dəlikdaş kəndində mağara

İrəvan quberni­yasının Yeni Ba­yazet qəza­sında yerləşən Qaranlıq rayo­nundakı Dəlik­daş[i] kən­dində[ii]
 

Qaranlıq rayonu –Martuni, Də­likdaş kəndi 21.06.1948-ci ildən –Tsaxkar (Dəlikdaş)  

Memarlıq

Dəlikdaş ma­ğa­rası erməni­lər tərəfindən mə­­nimsənilib, hal–hazırkı dövrdə er­məni abidəsi kimi təqdim olu­nur.

Dəlikdaş qalasından təxminən 150-200 metr cənubdakı qayalıqda Dəlikdaş ma­ğarası başlayır. Bölgədəki digər mağa­ralardan uzun olan təbii mağara–tunel Göyəm silsiləsinin cənub yamac­larına, Dərələyəz çökəkliyinə çıxır.[i] Mağa­ranın təxminən 1 kilometr dərin­liyində hava axınının olması faktı ma­ğa­ranın qapalı yox,  daha çox keçid üçün istifadə olunmasına dəlalət edir. 

XX yüzilin 80-ci illərində kənddə yaşa­yan ermənilərin bilgilərinə əsasən, “bu kəndin əzəli sahiblərinin (yəni Oğuz türk­lərinin) inancına görə, Dəlikdaş mağarası sehirlidir və onu axıracan keçmək kim­səyə müyəssər olmayıb, çünki mağaranın əsl sahibi olan Təpə­göz bura qədəm qoyan hər kəsi udub”. Bu faktla er­mənilər də kəndin azərbay­canlı yurdu ol­duğunu təsdiqləyir.

Toponim "də­rin, dar çu­xur",[i] "ma­ğa­ra"[ii] mənala­rın­da işlənən də­­lik sözü ilə Azər­baycan di­lində "dağ, qa­ya" mənasında işlənən daş sö­zü­nün bir­ləş­mə­sindən əmələ gəl­miş­dir. Rel­yef əsa­sında ya­ranan mürəkkəb qu­ru­luşlu topo­nimdir. Mağara toponimdə də öz əksini tapıb.