Dəmirçiobası kəndində dəmirçi emalatxanası

Göyçə maha­lının Dəmirçi­obası kəndində 

Dəmirçiobası kəndi –Dəmirçi Poğos

Arxeoloji abidə

Ermitaj ekspe­di­siyası­nın apar­­­­dığı arxe­oloji qazıntı nə­­­ti­cəsində aş­ka­ra çıxan oğuz tük­lərinə məxsus dəmir­çi alə­lətləri və qızıl əşyalar er­mə­nilər tərə­fin­dən mənimsə­ni­lib. Əşyalar muzey­lərdə er­məni sə­nət nü­münəsi kimi nü­mayiş etdi­ri­lir.

XX əsrin 50-ci illərinin əvvəllərində Göyçə hövzəsində axtarış aparan Ermitaj ekspedisiyası XV-XVI əsrlərə aid də­mirçi emalatxanasının qalıqla­rını, daha də­rin qatlardan isə IV-V əsrlərə aid qızıl əşyalar və təxminən o dövrlərə aid də­mirçi alətləri aşkar­ladılar. Bu ərazidə dəmirçiliklə məşğul olan nəslin, yaxud elatın yaşadığı şək­siz idi. Tapılmış qızıl əşyaların oğuz kultunun izlərini əks etdirməsi və istifadə olunan qızılın Zod qızılı oldu­ğunun elmi cəhətdən təsdiq­lənməsi bu sualın cavabında tərəddüdlərə yer qoymurdu: eramızın əvvəllərində Göy­çədə dəmirçilik peşəsinə mükəmməl şəkildə yiyələnmiş insanlar oğuzlar olub.

İ.Şopenin siyahısında Dəmirçiobası kəndi 1826-1828 Türkiyə-İran, 1828-1829-cu illərdə Türkiyə-Rusiya müha­ri­­bə­ləri nəticəsində dağılmış kəndlər ara­sında 14-cü sırada “Dəmirçi Poğos”[i] adı ilə qeyd olunub. 

İ.Şopen tərəfindən tərtib edilmiş siyahı­larında Dəmirçiobası adı yoxdur. Erməni diyarşünasları da məhz bu fakta istina­dən Göyçədə belə bir kəndin ümu­miy­yətlə mövcud olma­ması barədə iddia­la­rında israr göstə­rirlər. Amma XVIII əsr müəllifi S.İrəvanlının qeydlərində Göyçə mahalında belə bir yurd yerinin olması birmənalı şəkildə təsdiqlənir.

İ.Şopen tərəfindən tərtib edilmiş siyahı­larında Dəmirçiobası adı yoxdur. Erməni diyarşünasları da məhz bu fakta istina­dən Göyçədə belə bir kəndin ümumiy­yətlə mövcud olma­ması barədə iddiala­rında israr göstə­rirlər. Amma XVIII əsr müəllifi S.İrəvanlımn qeydlərində Göyçə maha­lında belə bir yurd yerinin olması birmənalı şəkildə təsdiqlənir.

“Viran qoyulmuş kəndlərin siyahısı”na düşmüş 67 yurd yerindən 66[ii]-nın türk­lərə məxsusluğu və onların məhz ermə­ni–rus hərbi birləşmələri tərəfin­dən dağı­dılması həm ermənilər, həm də İ.Şopen tərəfindən təsdiqlənib.

Əgər kənd doğ­rudan da İvan Şopen tərəfin­dən qeyd edil­di­yi kimi “Də­mir­­çi Poğos” kəndi ol­saydı, bərpa olu­nacaq kənd­lər siya­hın­da olar­dı. Oğuz tür­lərinə aid qə­dim kənd oldu­ğu üçün vi­ran edilmiş, dağı­dıl­mış kənd­lər si­ya­hısına salınıb.