Əfəndi kəndində türbə

İrəvan quberni­yasının Yeni Bəyazet qəza­sın­dakı Əfəndi (Əfəndikənd) kəndində (İn­diki Sevan ra­yon mərkə­zin­dən 9 km cə­nub–şərqdə, Göy­çə gölü­nün şi­­mal–şərq sa­hi­lində 

Rayon 1842-ci ildə–Yelenov­ka, 1935-ci il­dən Sevan. Əfən­di kəndi, 4.0l.1938-ci il dən–Noraşen (Yeni kənd)

Memarlıq

Əfəndi kəndin­dəki türbə 1988-ci ildə azər­­baycanlıla­rın kütləvi de­portasiyasına qə­dər yerləş­di­yi ərazidə qa­lırdı. Sonradan ermə­nilər tərə­fin­dən dağı­dı­lıb.

Əfəndi kəndində Azərbaycan xalqının soyundan olan müxtəlif türk mənşəli tayfalar yaşayıb və tayfanın özünə məxsus mədəni həyatı və yaşam tərzi olub. Kənddə tarix etibarı ilə eramızın II-III yüzillərinə aid edilən, memarlıq həlli baxımından daha çox zərdüşti məbədlərə bənzəyən üzərində kitabə yer alan türbə olub.[i] Türbə onun üzərindəki daş kita­bə  oğuz türklərinin burada məskun­laş­ma­sının 2000 illik tarixini təsdiqləyən maddi sübutdur. Bu eyni zamanda Azər­baycan əhalisi arasında türbə mədə­niyyətinin tarixi kökünün daha qədim dövrlərə qədər uzandığını göstərir.

İ.Şopenin cəd­vəllərində ad­ları diqqətdən kə­­nar­da qalma­mış 41 türk kən­­­dinin biri də Əfəndidir. Er­­mə­nilərin son­ra­dan “Rəh­man­­kəndi” və “Əfəndi” kənd­lə­rin birləş­mə­si­nin zəruriliyi bə­hanəsi ilə doğ­­ma yurda dön­məyə qoy­mayıblar. Bu da Oğuz türkü­nün Göy­çənin əzəli sa­hibi ol­ma­sının təsdiq­ləyicisi kimi çı­xış edən fakt­ların sayını müm­kün qədər azaltmaq məq­sədi daşıyıb.