Kiçik Zeyvə kəndində strel abidə

İrəvan quber­niyasının Eç­miədzin qə­zasında, son­radan Üçkil­sə rayonunun Kiçik Zeyvə kəndində

Üçkilsə rayo­nu Eçmiəd­zin, Kiçik Zeyvə kəndi 05.01.1978-ci ildən Arata­şen adlandı­rılıb.

Memarlıq

Ermənilər tə­rəfindən bir çoxu dağıdıl­sa da, kənd əra­zisində olan qədim qəbiristanlı­ğın yanında strel abidələr­dən biri hazır­kı dövrdə qal­maqdadır. Er­mənilər tərə­findən mə­nim­sənilib, “er­məni abi­dəsi” kimi təq­dim olu­nur[i].   
 

Strel abidə rayon mərkəzindən 5 km cənub-şərqdəki Kiçik Zeyvə kəndində yerləşir.  Alban dövrünə aid strel abidə tünd boz qaya da­şın­dan yonulub hazırlanıb.  Hündür­lü­yü 1,2, eni 1 metr olan qaya daşı üzərində ucaldılıb. Strel abidənin hündürlüyü 2,5–3, eni isə 0.4 metr civarındadır [i]. 

Kənddə 1831-ci ildə 234, 1873-cü ildə 492, 1886-cı ildə 516, 1897-ci ildə 580, 1904-cü ildə 550, 1914-cü ildə 598, 1916-cı ildə 491, 1919-cu ildə 2174 nəfər yalnız azərbaycanlılar yaşamışdır[ii]. 

1918-ci ildə azərbaycanlı əhalisi erməni təcavüzünə məruz qalaraq tarixi-etnik torpaqlarından qırğın­larla qovul­muşdur.

Kənd, türk mən­şəli topo­nim[i] Zеy­və (sonra Yuxarı Zеyvə) kən­dindən yaran­mış məntə­qədir[ii]. To­ponim Azər­baycan dilin­də fərqlən­di­rici əlamət bil­dirən “ki­çik” sözü ilə ərəb dilində “guşə, künc, bucaq” məna­sında işlənən zaviyə[iii] sö­zünün birləş­mə­sin­dən ya­ranmışdır.