Muğancıq kəndində karvansara

İrəvan quberni­yasının Eçmiəd­zin qəzasında, indiki Üçkilsə rayonundakı Mu­ğancıq kəndində

Üçkilsə (Va­ğar­şapat) ra­yonu  09.09.1931-ci ildə yara­dılıb. 12.03.1945-ci ildən  Eçmiədzin

Memar­lıq

Hazırda kar­van­­­saranın hün­­dür girişi­nin tavan  his­səsi yarıda­ğı­nıq vəziyyət­də­dir, otaq­la­rın olduğu böl­mələrin ta­vanı uçub, yan, ar­xa, qabaq di­var­ları və kar­van­sa­ranın için­­dəki iki cər­gə­dən iba­rət  enli tağlı divar his­sə­si isə  qis­mən sa­lamat qal­sa da, arxa hissəsi uçub. İki tağ və ikinci mər­tə­bədəki tikili­nin bir hissəsi qismən dağı­nıq vəziyyətdə qalmaqdadır. Karvansara er­mə­­ni­lər tərə­fin­dən mənim­sə­nilib, “ermə­ni abi­də­si” ki­mi təqdim olu­­nur.

Karvansara rayon mərkəzindən 5 km məsafədəki Muğancıq kən­din­də yol kənarında yerləşir[i]. Şərq memarlıq üslubunda tikilib. Tikintisində ağ və boz rəngli çay və qaya daşlarından istifadə edi­lib. Qapı, pəncərə və tağların kə­nar­­ları mərmərlə hörülüb. Karvan­sara iki­mərtəbəli olub, alt mərtəbə 4 tağlı tiki­lidən ibarətdir. Alt mər­tə­bədə atlar üçün tövlə, mağaza, yeməkxana, hamam, üst mərtə­bə­də isə müştərilər üçün otaqlar möv­­cud olub. Uzunluğu 30–35, eni 10, hündürlüyü isə 7–8 metr civarında olub. 

Kəndin adı sonralar Muğan ki­mi rəsmiləşdirilmişdir[ii]. 1590-cı ildə tər­tib edilmiş “İrəvan əyalə­ti­nin müfəssəl dəftəri”ndə, 1728-ci il mənbələrində Muğanlı kimi[iii], Qafqazın 5 verstlik xə­ritəsində Mu­ğancıq kimi[iv] qeyd edil­miş­dir. Memarlığı ilə Azər­baycan mad­di-mədəni irsini təmsil edən Mu­ğan­cıq kar­­van­­sarası kənd və ətraf ərazilərin azər­baycanlıla­rın məs­kun­­­laş­dı­ğı yurd yeri olduğunu gös­­tə­rir.

The toponym was formed on the basis of the Turkic ethnonym Muganli. Muganchik consists of “Mugan” and the suffix “-chig”, which means diminutive. It means “Little Muganli”. Muganli is the common name of the Turkic-speaking Azerbaijani tribes that lived in the Mugan plain. Later, part of the Muganli became part of the Turkic tribe. It is an ethnotoponym. It is a structurally correct toponym.