Musluqlu kənd məscidi

Şörəyel ma­ha­lının Ama­siya rayonu­nun Musluq­lu (Mustux­lu) kəndində 

Amasiya– 09.09.1930-cu ildə ya­ra­dılıb. Mus­luq­lu kən­dində 1947-ci ilə qədər yaşa­yış olub. Ermənilər Lan­cik ad­landırıblar.

Memar­lıq

Musluqlu kənd məscidi ermənilər tə­rə­findən sö­kü­lüb. Sökü­lən məscidin daşları ermə­ni­lər tərəfin­dən ev və töv­lə inşaatın­da istifadə olu­nub.

Musluqlu məscidi Amasiya rayon mər­kəzindən 17 km şimal-qərbdəki Mus­­luqlu kəndində yerləşmişdir. Məs­­cidin tikinti­sində çay və qaya daşla­rından istifadə olunmuş, üzü isə ağ torpaqla suvan­mışdı. Təxmini he­sab­la­ma­lara görə, məscid eni 10, uzun­­luğu 12, hün­dürlüyü isə 4–5 metr civarında idi. Məscid dəfn mə­ra­sim­ləri və müsəlmanlara aid dini bay­ramlarda daha qələbəlik olur­du. 1918–1920-ci illərdə baş ve­rən de­por­tasiya zamanı er­mənilər azər­bay­canlı əha­li­yə qar­şı soy­qı­r­ı­mı, van­­­dal­lıq ­və vəh­­­şilik­lər tö­­rə­dərək, neçə əsrlərlə ta­ri­xi olan azər­bay­­can­lı­lara aid maddi-mədəni abi­­də­­lə­rin bir ço­xunu da məhv et­miş­­lər. Bu van­­dal­­lıq­dan Musluqlu məs­­cidi də nəsi­bini almış, məscid yandırılmış­dır. 1922-ci ildə kəndə qayıdan azər­bay­can­lılar tərəfindən bərpa edilən məscid 1925–1930-cu illərdə ermə­ni­lər tərə­findən sökülüb, daşları ev və töv­lə inşasında istifadə olunub.

Kənddə 1886-cı ildə 150, 1897-ci ildə 199, 1908-ci ildə 223, 1914-cü il­də 317 nəfər azərbaycanlı yaşamış­dır. 1918–1920-cı illərdə kəndin sa­kin­ləri qovul­muş­dur. İndiki Ermə­nis­tanda so­vet ha­ki­­miy­yəti qurulan­dan sonra azər­bay­can­lı­lardan sağ qa­lan­ları öz doğma kənd­lərinə qayıda bilmişlər. Kənddə 1922-ci ildə 57, 1926-cı ildə 82 nəfər azər­­bay­canlı yaşamışdır[i] Kənd 1930-cu illərdə ləğv edilib. İndi xaraba kənddir.[ii]

Musluqlu kənd məscidi İslam mədəni irsinin və dini kim­liyinin  nü­­mu­nəsi ol­maq­­la yanaşı, xalqın mənə­vi dün­ya­sına xi­tab edən abi­­də ol­ması ba­xı­mın­­dan əhə­miyyət kəsb edir. Şö­rə­yel maha­lın­da “daşdan düzəldilən su qabı” məna­sın­da “mus­tuq” sözü iş­lədilir. Mus­tuq “musluq” sözünün (Azər­baycan dilində l~t səsəvəzlənməsi qanunauy­ğun haldır) fonetik va­riantıdır. Rel­yef əsasında yaranan dü­zəlt­mə topo­nimdir[i].