Nərədüz kəndində qəbirüstü sənduqə

Göyçə maha­lı­nın Kəvər rayonunun Nə­rədüz kən­dində

Kəvər ra­yonu –13.04.1959-cu ildən Kamo, Nə­rə­düz kən­di Nora­dus adlan­dı­rılıb.

Memarlıq

Nərədüz qəbi­ris­tanlığında bə­dii tərtibatlı daş sənduqə hazırda orada­dır. Sən­duqə­nin yu­xa­rı his­sə­sin­də ətraf kə­­mərin bir his­­sə­sinin son­ra­dan kobud şə­kildə ermə­ni­lər tərəfindən si­linərək, er­məni əlifbası ilə yazı əlavə edilib, “erməni abi­dəsi” kimi mə­nimsəməyə ça­lışıldığı  görü­nür[i].
 

Nərədüz kəndində, tarixən azərbay­canlı əhalinin “Abıllu” dediyi yerdə 1305-ci ildə vəfat etmiş, “şəhid” əmir Sədəddin ibn Seyfəddinə məxsus san­duqə tipli, üzərində müxtəlif mo­tivləri olan qəbir daşı var. Bu Ermə­nistan ərazisində ən qədim müsəlman yazılı abidələrindən biridir[i].

Nərədüz qəbiristanlığındakı səndu­qə formalı qəbirüstü abidənin bir tə­rə­fində qarşı-qarşıya dayanmış iki əj­daha təsvir edilmiş, digər tərəfində isə ərəb dilində aşağıdakı yazı həkk edil­mişdir: “Bu məzar Allahın mər­hə­mətinə yüksəlmiş mərhum şə­hid…dir. Yeddi yüz dördüncü il”[ii] . Hicri 704-cü il isə miladi təq­vim­lə 1304–1305-ci ilə təsadüf edir. Sən­du­qənin uzunluğu 1,5, eni 0,7 metr, hündürlüyü isə 0,9–1 metr civarın­dadır.

Rayon mərkəzindən 6 km məsa­fə­də, Kəvər çayının yaxınlığında yer­ləşir. “İrəvan əyalətinin icmal dəf­təri”ndə qeyd edilmişdir[iii]. 

Kənd qədim dövrlərdən türk-oğuz boylarının, Qafqaz albanlarının vətəni olmuş, əraziyə ilk ermənilər 105 ailədə 605 nəfər ol­maqla Türkiyədən köçürülmüşdür[iv].

Toponim türk dillərində “sıl­dırım qayalıq, dərin dərə, uçu­rum” mə­na­sında işlə­nən “nori” sözüilə[i] “düz” sö­zü­nün bir­ləş­mə­sindən əmə­lə gələn oroto­po­­nim­dir. Qu­ru­luşca mürək­kəb toponim­dir. Yerli əha­- li –azərbay­can­­lılar adını “Nərədüz” for­masında tələffüz edir­dilər.