Öksüz ocağı

Şörəyel ma­ha­­lı­nın Ağ­ba­ba nahiyə­sinin, indiki Amasiya ra­yonunun Ök­süz kəndində

Öksüz kən­di – 19.04.1991-ci ildən Da­rik

Memar­lıq

1989-cu ilin qı­şında əhali­nin Öksüz kən­dindən soy­qırı­mı yolu ilə de­por­tasiyasın-dan sonra Ök­süz ocağını azər­baycanlı-ların ziyarət et­məsinə icazə verilməyib.Ha­zırkı dövrdə Öksüz ocağı­nın daşı ermə­ni­lər tərəfin­dən devrilib, ət­rafındakı ha­sar isə  sökü­lüb.

Öksüz ocağı Amasiya rayonunun Öksüz kəndinin yaxınlığında yerlə­şir. Pir hündürlüyü təxminən 3 metr, eni bir metrdən az olan uzun daş­dan ibarətdir. Ağbaba bölgəsində sı­naqlı ocaqlardan sayıldığından bü­tün Ağ­baba nahiyə­si­nin kəndlərinin əhalisi ocağı ziyarət et­məyə gəlir, niyyət edir, nəzir deyir, qur­banlar kəsir­dilər. Nahiyənin Öksüz kəndi­nin kənarında çoxsaylı bulaqların ya­xınlığında yerləşən pirin üstündə heç bir tikili olmasa da, yığılmış daş qalaq­ları ilə əhatəli idi. Camaat ora­da dua edər, şam yandırar,  bayram günlərin­də  ocağa ellikcə ziyarətə gə­lərdilər, ətrafını təmiz saxlayar­dı­lar[i].

Öksüz kəndi Amasiya rayon mər­­kə­zindən 23 km şimal-qərbdə, Gür­­cüs­tan Respublikası ilə həmsər­həddə yerləşir. Kənddə 1886-cı ildə 62, 1897-ci ildə 96, 1908-ci ildə 153, 1914-cü ildə 176 nəfər azər­bay­canlı yaşayıb. 1916-cı ildə azər­bay­canlılar qovulmuş­dur. Ermənis­tanda sovet ha­ki­miyyəti qurulandan sonra azərbay­can­lıların sağ qalan­la­rı doğma kənd­lərinə qayıda bil­miş­lər. Kənddə 1922-ci ildə 202, 1926-cı ildə 242, 1931-ci ildə 270[ii], 1971-cı ildə 241, 1987-ci ildə 291 nə­fər[iii] azər­baycanlı yaşamışdır. Azər­bay­­canlılar 1989-cu ilin qışında ta­ri­xi-etnik torpaq­larından qovulmuş­dur. İndi ermənilər yaşayır.

Toponim qə­dim türk di­lin­də “çay” mə­nasını bil­di­rən öküz sö­zü[i] əsasında formalaşmış­dı. Bu söz həm də oquz, okus, oqus formasında qeyd edilir[ii],[iii]. Hidrotopo­nimdir. Quru­luş­ca sadə to­ponimdir.