Örükdaş Siklop tikilisi

Qaraqoyunlu ma­halının Kar­vansara rayo­nun­dakı Haq­qıx­lı kəndində 

Karvansarara­yonu–İcevan, Haqqıxlı kəndi-1978-ci il­dən Səməd Vurğun, 1991-ci ildən–Hovk

Memarlıq

Azərbaycanlı­la­rın 1988-ci il­də kütləvi de­por­ta­siyasın­dan sonra Örük­daş Siklop tikilisi ermə­ni­lər tərə­findən mə­nim­sənilib, erməni abi­dəsi kimi təqdim olunur.

 “Örükdaş” (Hörükdaş) siklop tikilisi Haqqıxlı kəndində yerləşir. Haqqıx­lı Er­mənistan SSR–in İce­van (Karvan­sa­ra) ra­yo­nunda, Ağstafa çayı dərəsinin sol ya­macında, rayon mərkəzindən 12 km cə­nub–qərbdə azərbaycanlılar yaşamış kənd olub. Qədim abidələrdən biridir. Bu tiki­lidə istifadə olunan daşların hər birinin çəkisi iki tondan çox olduğu təxmin edilir.  Bu tikili xarakterik xüsusiyyət­lə­rinə görə siklop tikilidir.   

siklop tikililəri son tunc və ilk dəmir dövrünə aid edirlər. Ehtimal edilir ki, bu Siklop tikililər düşmən hücum­ların­dan müdafiə məqsədi ilə inşa edilmişdir.[i]

Azərbaycanlı əhalisi 1905-ci ildə 463, 1931-ci ildə 412 nəfər olub. Haqqıxlıda 1919-cu ildə 540 nəfər azərbaycanlı ya­şa­yıb. Andranikin quldur dəstəsi camaatı sülh adıyla evlərə toplamış, qapıları bağ­layandan sonra evlərə od vermişlər. Bir gecədə 158 nəfər adam amansızlıqla məhv edilmişdir[ii]. 1922-ci ildə canını sa­lamat qurtaranlardan bir qismi kəndə dönmüşdür. 1988-ci ildə kənddə yaşayan insanlar yenidən erməni təcavüzünün qurbanı olmuş və azərbaycanlı əhali zor­la kənddən köçürülmüşdür.

Örükdaş Siklop tikilisi azərbay­canlılara məx­sus tarixi tor­paq­lardakı ən qədim tikililər­dən hesab olu­nur. Düşman hü­­­cumlarından müdafiə olun­maq məqsədi ilə inşa edilib.