Zeynalağalı kəndində kitabələr

İrəvan quber­ni­yasının Ye­ni Bəyazid  qəzasında, sonralar Se­van rayonun­da­kı Zeynal­ağalı kəndin­də

Zeynalağalı kəndi 1850-ci ildə Aleksan-drovka, 26.04.1946-cı ildən isə Çka­lovka adlan­dı­rılıb.

Dekorativ- tətbiqi sənət

Zeynalağalı kən­dində möv­­cud olan kita­bə­­lər azər­­bay­canlı­ların qədim dövr­­dən yaşa­dı­­ğı­nı təsdiq edən sənəd olduğu üçün er­­məni­lər tərə­findən 1987–1991-ci illərdə azər­bay­­can­­lı­la­­rın sonuncu küt­ləvi de­por­­­ta­si­ya­sın­dan son­ra ta­ma­milə dağı­dı­lıb.

Qədim dövrə aid daşüstü kitabə­lər Göyçə gölünün qərb sahilində, indiki Sevan şəhərindən 5 km cə­nub-şərqdə yerləşmiş Zeynalağalı kən­dinin əra­zi­­sin­dəki qalada yer­lə­şir. Tarixi mə­də­­niyyət abidəsi kimi qo­runan qala­dan tapılmış və era­mızın birinci minilli­yi­nin əvvəllə­ri­nə aid olduğu elmi cəhət­dən təsdiq­lənmiş daş kita­bə­lər, oğuz tür­künün bu yerlərdə bi­nə­ləşməsinin ən azı 2000 illik tarixi­nə şəhadət ve­rən maddi sübutlardır. 

Erməni mənbələrində isə Zey­nalağa­lının adına ilk dəfə X1X əs­rin əvvəllə­rinə dair sənədlərdə, yeni ya­radılmış erməni vilayətinin idarə­çili­yi­nə verilmiş Göyçə hövzəsində o za­­man yaşayış üçün yararlı hesab edi­lən kəndlərin İ.Şopen tərəfindən tərtib olunmuş siya­hısında rast gə­li­nir. 1831-ci ilə dair sənədlərə görə er­məni vilayətinin tərki­binə qatıl­dı­ğı zaman Zeynalağalının sırf azər­bay­can­lılar­dan ibarət 423 nəfər əha­­li­si olmuşdur.

1831–1873-cü illərdə Zey­nal­ağa­­lı kəndi da­ğı­­dı­laraq[i] azərbaycan­lı­la­rın ora­dan çıxa­rıl­ma­sına çalışılıb. 1840-cı illərdə kəndə ruslar, 1918-ci ildə er­mənilər yerləş­diril­mişdir. Azər­bay­­canlılar XX əsrin əvvəllə­rin­də (1905–1906-cı illərdə) kənd­dən qo­vulmuşdur[ii].

Toponim Zey­nalağa şəxs adına mənsubluq bildirən “-lı” şəkilçisi­nin artırıl­ma­sı ilə dü­zəlib “Zey­nal­ağaya mən­sub yer, kənd” de­mək­dir. An­tropotopo­nim­dir. Qu­ruluşca dü­zəltmə topo­nimdir.